فهرست مطالب
معرفی مجموعه نرم افزارهای مدیریت دارایی های فیزیکی
وقتی صحبت از نرم افزار مدیریت دارایی های فیزیکی می شود، شاید ذهن بسیاری از افراد به سمت یک سیستم نرم افزاری نگهداری و تعمیرات (CMMS) سوق پیدا کند که میتواند علاوه بر مراقبت های پایه(Basic Care)، مدیریت کار(Work Management)،مدیریت انبار و قطعات یدکی (Material Management) و مدیریت عملکرد (Performance Management) از تکنیک های RCM و RCA و امثال آنها را پشتیبانی نماید و احتمالا در کنار این قابلیت ها، توانایی رسم نمودارها، ارائه گزارش ها، محاسبه شاخص های نت را هم داشته باشد.
برای اینکه بدانیم این ذهنیت چقدر درست است، باید به تعریف مدیریت دارایی های فیزیکی برگردیم، آنجا که صحبت از بالانس بین ریسک، هزینه و عملکرد در طی چرخه عمر به میان می آید. مدیریت چرخه عمر دارایی ها مستلزم داشتن ابزارها (مانند نرم افزارها)، رویه ها و فرآیندهای به خصوصی است که بتوانند ضمن اینکه در کنار هم و بطور مداوم اطلاعات هر فاز از عمر دارایی را جمع آوری، پردازش و گزارش نمایند، این اطلاعات حیاتی و ذی قیمت را به فاز بعدی عمر دارایی نیز منتقل کنند.
جایگاه و ارتباط نرم افزارهای حوزه مدیریت دارایی
به تصویر بالا دقت کنید. در این شکل جایگاه نرم افزارهای مورد کاربرد در مدیریت دارایی های فیزیکی به خوبی نمایش داده شده است.
اول به سراغ ورودی و خروج های سیستم می رویم. اطلاعات خرابی ها و داده های مربوط به وضعیت تجهیزات توسط پرسنل نگهداری و تعمیرات بصورت دستی در سامانه مدیریت دارایی های سازمانی یا همان Enterprise Asset Management وارد می شود. این اطلاعات غالبا از طریق انجام بازرسی های میدانی جمع آوری می گردند. کلیه فعالیت های نگهداری و تعمیراتی و حکم کارها نیز از طریق همین سیستم به دست پرسنل نت می رسد. از طرف دیگر، اطلاعات آنلاین مربوط به وضعیت دستگاه ها و کارایی لحظه ای آنها نیز از طریق شبکه های ارتباطی به سیستم مدیریت عملکرد دارایی یا Asset Performance Management ارسال می شود، باید توجه داشت که این امکان فقط برای دارایی های مجهز به فناوری اینترنت اشیا و امثال آن فراهم است.
بین سیستم های APM و EAM یک رابطه دو طرفه برقرار است. بدین صورت که حکم کارهایی صادره از جانب EAM به همراه اطلاعات پیرامون وضعیت تجهیزات، به سیستم APM نیز ارسال می شود. خب دلیل آن هم معلوم است. APM برای تصمیم گیری بهتر نیاز به داده های بیشتری دارد که نمی تواند به همه آنها از طریق IOT دسترسی پیدا کند. در مقابل با پردازش اطلاعات جمع آوری شده، هشدارها، درخواست کارهای جدید و برنامه های نگهداری و تعمیرات بروز شده را به EAM می فرستد. تا اینجا ارتباط EAM و APM با همدیگر و دنیای بیرون معلوم شد.
از طرفی دیگر سامانه EAM میبایست با مجموعه نرم افزارهای مدیریت منابع سازمانی یا Enterprise Resource Planning در ارتباط باشد. چرا؟ چون تمام حکم کارهای صادر شده دارای بار مالی است که شامل نیروی انسانی، پول، قطعات یدکی، انرژی و بسیاری موارد دیگر است. پس EAM هزینه عملیاتی خود را به ERP اعلام نموده و بودجه عملیاتی خود را از آن طلب می کند. اما این پایان کار EAM نیست چرا که باید اطلاعات وضعیت (Condition) و کارایی (Performance) تجهیزات را به یک مرکز دیگر نیز ارسال کند و آن سیستم برنامه ریزی سرمایه گذاری بر روی دارایی ها یا Asset Investment Planning است. تاکنون کم تر از این سامانه صحبت شده ولی باید توجه داشت که یکی از مهم ترین اهداف در مدیریت دارایی های زیرساختی پیشگیری از بحران های مالی است که از طریق خروجی های همین سامانه محقق می شود. AIP یک ورودی دیگر نیز از سمت APM دارد و بخشی از اطلاعات را نیز از آنجا دریافت می کند. این اطلاعات شامل شاخص سلامتی (Health Index) و قابلیت اطمینان (Reliability) تجهیزات است. در نتیجه AIP با تحلیل داده های ورودی برآورد منابع مالی لازم را برای بازه های زمانی عمدتا بلند مدت شامل هزینه های جایگزینی، نوسازی و بازسازی ارائه می دهد. AIP این پیش بینی را در قالب برنامه سرمایه گذاری به سامانه ERP می دهد و بازخورد بودجه سرمایه گذاری را به از آن می گیرد. چرا؟ زیرا آهنگ و روند تامین پول در ادوار مختلف ممکن است متفاوت باشد پس یک سیستم ایده آل باید بتواند برای ورودی های مختلف مالی ، سناریوهای مختلف تعریف نموده و بهترین پیشنهاد را ارائه دهد. تاکنون بیشتر AIP ها بر روی برنامه های کوتاه مدت و نهایتا میان مدت متمرکز بوده اند ولی امروزه این سیستم ها با بکارگیری الگوریتم های پیشرفته تری، برنامه های بلند مدت مالی را ارائه می دهند.
تصمیم گیری در مدیریت دارایی ها
تصمیمات در مدیریت دارایی های فیزیکی به بازه های زمانی کوتاه مدت ختم نمی شود. تصمیمات عملیاتی می بایست در لحظه اتخاذ شوند و نهایتا یک بازه هفتگی و ماهیانه را در بر می گیرند. هر چند نمیتوان کاربرد نرم افزارها را محدود به بازه های زمانی نمود ولی غالبا APM ها و PPM ها (مدیریت پورتو پروژه ها) و حتی EAM ها در بازه های کوتاه مدت کاربرد دارند. برای اتخاذ تصمیمات تاکتیکی و استراتژیک که بازه های زمانی سالیانه و حتی چندین ساله را در بر می گیرند نرم افزارهای برنامه ریزی سرمایه گذاری کاربرد بیشتری دارند.
سایر سامانه های مرتبط
ممکن است این سوال پیش بیاید که آیا همین سامانه ها برای ایجاد و پایه ریزی یک سیستم مدیریت دارایی های فیزیکی ایده آل و کارآمد کافی اند؟ پس تکلیف سامانه هایی مانند داشبوردهای مالی و فنی چه می شود؟ یا سیستم های اطلاعات مکانی (GIS) در کجا قرار می گیرند؟ و یا حتی از همه مهم تر اطلاعات خود دارایی ها در کجا ثبت می شود؟ (منظور Inventory Management)
نکته اینجاست که این سامانه ها و برخی دیگر حکم پایه و ستون اطلاعاتی دیگر سامانه ها را دارند . در حقیقت سامانه های مذکور بر روی این سیستم ها سوار می شوند و البته در معماری های جدید می توانند مجزا و اصطلاحا ماژولار باشند.
نرم افزارهای کلیدی و مهم دیگری نیز به فراخور هر صنعت وجود دارند که عملا مدیریت دارایی های فیزیکی بدون آنها غیر ممکن یا بسیار مشکل است اما آنچه در اینجا مطرح شد سامانه های ضروری و عمومی اند.
انتقال اطلاعات بین فازهای مختلف چرخه عمر دارایی
قابلیت انتقال اطلاعات بین فازهای طراحی، ساخت و تحویل آنها به بهره برداری از دیگر الزامات یک سیستم اطلاعاتی مدیریت دارایی ها (Asset Management Information System) است. به این منظور در صنایع مختلف استاندارهایی تعریف شده اند که با تعریف فرمت باز(Open) اطلاعات و پروتکل انتقال آنها، باعث تسریع و تسهیل در گردش اطلاعات گردیده اند. شاید بتوان اینطور تصویر کرد که یک سیستم مدیریت تجهیزات و دارایی ها (Inventory Management) باید امکان دریافت مستقیم اطلاعات طراحی و ساخت شامل نقشه ، ویژگی ها(Attributes) و حتی فرآیندهای نگهداشت مرتبط با هر دارایی را داشته باشد.
