چگونه مدیریت دارایی استراتژیک می‌تواند بهره‌وری زیرساخت‌های عمومی را افزایش دهد؟
در بسیاری از کشورها، زیرساخت‌های عمومی مانند جاده‌ها، پل‌ها، شبکه‌های آب و برق و ساختمان‌های دولتی با چالش‌هایی مانند فرسودگی، نگهداری ناکارآمد و هزینه‌های رو به افزایش مواجه هستند. نبود یک برنامه‌ریزی صحیح و سیستماتیک برای مدیریت این دارایی‌ها باعث هدررفت منابع و کاهش بهره‌وری می‌شود. اما آیا راه‌حلی برای این مشکل وجود دارد؟
راه‌حل: برنامه‌ریزی مدیریت دارایی استراتژیک (SAMP)
برنامه‌ریزی مدیریت دارایی استراتژیک (SAMP) چارچوبی است که بر اساس استانداردهای بین‌المللی ISO 55000 و ISO 55001 توسعه یافته است. این چارچوب، به‌جای تمرکز صرف بر نگهداری دارایی‌ها، بر مدیریت ارزش آن‌ها تأکید دارد. با اجرای SAMP، سازمان‌ها و نهادهای عمومی می‌توانند هزینه‌های اضافی را کاهش داده و بهره‌وری دارایی‌های خود را افزایش دهند.
چرا برنامه‌ریزی مدیریت دارایی استراتژیک اهمیت دارد؟
در بسیاری از کشورها، سیاست‌گذاری در زمینه زیرساخت‌های عمومی بر مبنای تخصیص بودجه‌های سالانه صورت می‌گیرد. این رویکرد، نه‌تنها به افزایش کارایی منجر نمی‌شود، بلکه باعث عقب‌ماندگی پروژه‌های زیرساختی و هزینه‌های پیش‌بینی‌نشده می‌شود. برنامه SAMP این مشکل را با ایجاد یک چارچوب منسجم برای تصمیم‌گیری و مدیریت دارایی‌ها حل می‌کند.
ساختار مدیریت دارایی: سخت‌افزار و نرم‌افزار
مدیریت دارایی را می‌توان به دو بخش تقسیم کرد:
سخت‌افزار (Context of the Organization): تعیین چارچوب کلی تصمیم‌گیری برای مدیریت دارایی‌ها و تعیین دامنه سیستم مدیریت دارایی (AMS).
نرم‌افزار (Planning): برنامه‌ریزی برای شناسایی ریسک‌ها، فرصت‌ها، تعیین اهداف و چگونگی دستیابی به آن‌ها.
SAMP بخشی از “نرم‌افزار” است که جهت‌گیری استراتژیک را تعیین کرده و از طریق آن تصمیمات کلان مدیریت دارایی اتخاذ می‌شود.
عناصر کلیدی برنامه SAMP
استاندارد ISO 55001 (2024) هفت الزام اساسی برای SAMP تعریف کرده است:
همسویی با سیاست‌های سازمانی: SAMP باید با اهداف و سیاست‌های کلان سازمان هماهنگ باشد.
ارتباط با چارچوب مدیریت دارایی: تعیین شاخص‌های کلیدی عملکرد (KPIs) برای ارزیابی نتایج.
تعیین اهداف مشخص: مشخص‌سازی مسئولیت‌ها و نحوه ارزیابی عملکرد.
شناسایی منابع و قابلیت‌ها: ارزیابی وضعیت دارایی‌ها و تطبیق با اهداف مدیریت دارایی.
زمان‌بندی دقیق: تنظیم اهداف زمان‌بندی‌شده با استفاده از روش SMART.
آمادگی برای شرایط بحرانی: برنامه‌ریزی برای مدیریت بحران‌ها و تصمیم‌گیری در شرایط اضطراری.
بهبود مستمر: ارزیابی و ارتقای سیستم مدیریت دارایی و فرآیندهای مرتبط.
چرا SAMP برای سازمان‌های عمومی و شهری حیاتی است؟
اجرای SAMP می‌تواند به سازمان‌های دولتی و شهری کمک کند تا:
استراتژی‌های تصمیم‌گیری بهتری برای زیرساخت‌های خود اتخاذ کنند.
هزینه‌های تعمیر و نگهداری را کاهش دهند.
بهینه‌سازی بهره‌وری دارایی‌های عمومی را تضمین کنند.
روند توسعه دارایی‌ها را بر اساس شاخص‌های عملکردی بهبود دهند.